تصوف و حیات اجتماعی؛ بررسی جهت گیری دو طریقت نقشبندی و نعمت الهی در حوزه های اقتصادی و سیاسی در عصر تیموری

هدف از این مطالعه نشان دادن ابعاد اجتماعی تصوف، با تاکید بر دو طریقت نقشبندی و نعمت الهی است. با بهره گیری از تیپ شناسی وبر از دو تیپ عارف و زاهد، فهم جهت گیری طریقت های صوفیانه (دو طریقت مذکور) در حوزه های سیاسی و اقتصادی مطمح نظر بوده است. دوره تاریخی مورد بررسی دوره تیموری است. این پژوهش با روش تحلیل اسناد تاریخی انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که دو طریقت نقشبندی و نعمت الهی در حوزه های سیاسی و اقتصادی بسیار فعال بوده اند و به­نظر می رسد تیپ شناسی وبر برای فهم جهت گیری های طریقت ها در تصوف اسلامی، ابزار کارآمدی نیست. از نظر وبر جهت گیری صوفیانه از تیپ جهت گیری عارفانه است. اما نتایج این تحقیق نشان می دهد که جهت گیری طریقت های نقشبندی و نعمت الهی در حوزه های اقتصادی و سیاسی متفاوت از تیپ شناسی وبر است. به­نظر می رسد برای فهم جهت گیری صوفیانه در امور دنیوی تیپی مستقل از دو تیپی که وبر صورت بندی کرده مورد نیاز است. نتایج حاصل از این تحقیق موید نفوذ تصوف در دوره میانی در حیات اجتماعی است.